ABD'nin Türkiye'den yapılan vize başvurularını askıya aldığını açıklamasından sonra mütekabiliyet esası gereği Türkiye’de vizeleri karşılıklı olarak kaldırma kararı aldı. Vize krizi olarak adlandırılan bu süreç tabi ki de bir ilk değildi. Türk-Amerikan ilişkilerinde tarih boyunca çok sayıda kriz meydana geldi. Daha önce benzer birçok krizi aşan iki ülke arasında yaşanan gerilimlerden öne çıkanlar ise şöyle;
* 1923: ABD, 24 Temmuz'da imzalanan Lozan Antlaşması'nı onaylamadı. İsmet İnönü, ABD temsilcisiyle ‘Genel Anlaşma'da mutabık kaldı, ABD Senatosu iki anlaşmaya da onay vermedi. Kriz 1927'de ‘Geçici Anlaşma' ile aşıldı.
* 1974: TSK, 20 Temmuz'da Kıbrıs'a çıktı. ABD, Türkiye'ye silah ambargosu uyguladı. Ankara da ABD üslerini kapatarak misilleme yaptı. Ambargo 1978'de bitti.
* 2003: ABD, Irak'a ikinci müdahalesinde Türkiye'deki üslerini kullanmak istedi. TBMM'ye sunulan 1 Mart tezkeresinin reddedilmesiyle iki ülke ilişkileri krize girdi.
* 2016: İşadamı Rıza Sarraf, 22 Mart'ta ABD'de tutuklandı. Sarraf davası kriz başlıklarından biri oldu.
* 2016: ABD, IŞİD'le mücadele kapsamına PYD'ye ağır silah yardımına başladı. Sevkiyat 3 bin TIR'ı aştı.
* 2016: 19 Temmuz'da, 1999'da ABD'ye giden FETÖ lideri Gülen'in tutuklanması talep edildi. Prosedür geçen ay tamamlandı, ancak ABD Gülen'i iade etmedi.
* 2017: Türkiye, Rusya ile S-400 Hava Savunma Sistemleri'nin alımı konusunda el sıkıştı. ABD, füzelerin NATO sistemine uygun olmadığını savunarak bu duruma karşı çıktı.
Bundan sonraki süreçte ekonomi ve iş dünyasınca en çok merak edilen soru vize krizinin ekonomiye yansımalarının ne olacağı? Türk Lirası'nın vize krizine ilk tepkisi Euro/TL ve Altın (gramTL) fiyatında yeni zirveler oluşurken Dolar/TL kurundaki tepki yükselişi ivme kazandı. Ancak yeni dengelerin oluşmaya başlamasıyla birlikte taraflar arası gerginliği artıracak yeni bir gelişme olmazsa piyasalar kısa zamanda normale dönecektir.
Yaklaşık 18,5 trilyon dolarlık büyüklüğüyle ABD ekonomisi, Türkiye gibi ihracatını sürekli geliştiren bir ülke için çok değerli bir pazar konumunda yer alıyor. ABD ile ikili ticarete bakıldığında Türkiye'nin en çok demir ve çelik çubuklar ihraç ettiği görülürken en çok ithal ettiği ürünlerin başında ise hava taşıtları geliyor. ABD, 2016'da yapılan 6.62 milyar dolarlık ihracatla en çok ihracat yapılan beşinci ülke olurken, 10.86 milyar dolarlık ithalatla ABD en fazla ithalat yapılan 4. ülke konumunda bulunuyor.
İki ülke arasındaki krizin sağ duyu ile aşılmasını isteyen iş dünyası, geçen yıl 17.5 milyar dolara ulaşan dış ticaretin riske girmesinden endişe duysa da, Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre bu yılın ilk 8 ayında ABD'ye yüzde 33.87 artışla 5.78 milyar dolar ihracat gerçekleştirildi. Tahminler ise yılsonu itibariyleise dış ticaret hacminin 19 milyar doları aşacağı yönünde.
Ne ilk ne de son olacak bu kriz ortamını fırsata çevirmenin yollarını aramalı ve ülke olarak ders çıkarmalıyız. İstanbul’un ikinci kez ev sahipliği yaptığı D-8 zirvesinin açılış konuşmasında Sayın Cumhurbaşkanımız bunun sinyalini verdi ve açılış konuşmasında aynen şöyle dedi: “Ülkelerimiz arasındaki ticarette artık milli para birimlerini kullanmanın önünü açarsa D-8 tarihinde bir devrime imza atarız. Dolar ve Euro baskısında ekonomiyi eritmeye gerek yok. Milli ve yerli parayla ticaret yaparsak ülkelerimiz kazanır.” Şimdi onlar düşünsün…